Als zorgprofessional speel jij een belangrijke rol in het herkennen van veranderingen in de gezondheid van cliënten. Door goed te letten op de vitale functies kun je vroegtijdig signaleren wanneer het niet goed gaat. In deze blog lees je wat vitale functies zijn, hoe je ze meet, en hoe de ABCDE-methode je daarbij helpt.
Wat zijn vitale functies?
Vitale functies zijn de belangrijkste lichaamsfuncties die nodig zijn om in leven te blijven. Als je op internet zoekt, kom je soms drie en soms vijf vitale functies tegen. Hoe zit dat?
Waarom hoor je verschillende aantallen vitale functies?
Er is geen universele lijst met vitale functies. De verschillen komen vooral door het doel en de situatie waarin ze worden gebruikt.
De drie “klassieke” vitale functies
In acute situaties, zoals op de spoedeisende hulp of bij reanimatie, ligt de focus op de drie functies die direct levensbedreigend kunnen zijn:
• Ademhaling
• Circulatie
• Bewustzijn
Deze functies worden als eerste beoordeeld, omdat ze direct invloed hebben op overleving. Daarom spelen ze ook een belangrijke rol in de ABCDE-methode en bij Basic Life Support (BLS).
Uitgebreidere lijsten met vijf functies
In andere zorgsettings, zoals verpleegafdelingen of de thuiszorg, worden soms ook deze twee functies toegevoegd:
• Temperatuur: kan wijzen op infectie of ontsteking.
• Saturatie: het zuurstofgehalte in het bloed, dat veel zegt over de ademhaling.
Hoewel afwijkingen in temperatuur en saturatie niet altijd acuut levensbedreigend zijn, helpen ze wél om vroegtijdig verslechtering te herkennen. Daarom zijn ze onderdeel van veel observaties en van Early Warning Scores (EWS).
De ABCDE-methode: een logische volgorde
De ABCDE-methode is een gestructureerde manier om een cliënt te beoordelen. De letters staan voor:
• A – Airway (luchtweg): is de luchtweg vrij?
• B – Breathing (ademhaling): hoe snel, diep en efficiënt ademt de cliënt?
• C – Circulation (bloedsomloop): wat is de hartslag, bloeddruk en huiddoorbloeding?
• D – Disability (bewustzijn): is de cliënt alert, verward of reageert hij alleen op pijn?
• E – Exposure (blootstelling): wat is de lichaamstemperatuur en zijn er zichtbare afwijkingen?
Deze methode helpt je snel en systematisch te handelen, zeker in acute situaties. Maar ook in de dagelijkse praktijk geeft het houvast bij observatie en rapportage.
Wil je meer leren over vitale functies?
Volg dan onze online cursus Vitale functies: meten is weten! Na deze cursus kun je:
- De vitale functies meten volgens de geldende protocollen
- Afwijkende waarden herkennen
- Juist handelen bij afwijkende waarden
- Uitleggen wat de waarden van de vitale functies zeggen over de gezondheid van de cliënt
